افغانستان


پلازمینه	کابل (په ۱۷۷۲ کې د کندهار څخه واړول سو)
پيسې	افغانۍ (AFN)
نفوس	٣١.٨ ميليونه (٢٠١٣)
برق	٠+٢۴٠ ولټ / ٠+۵٠ هیټز (یوروپولګ، ډول، شوکو) د استعمال په حال کې دي
د هيواد کوډ	٩٣+
سيميز وخت	یوټی‌سی ۴:۳۰+
بېړني شمېرې	١١٢، ١٠٠ (پوليس)، ١٠١ (د اور وژنې څانګه)، ١٠٢ (بیړنی روغتیایی خدمتونه)
د موټر چلولو لاس	ښي لورۍ
سمونه په ويکيډاټا کي

افغانستان یو لرغونی هېواد دی چې د اسیا په زړه کې موقیعیت لري، لویدځ ته یې ایران، سویل او ختیځ ته یې پاکستان، شمال ته یې تاجېکستان، اوزبکستان، تورکمنېستان، او شمال ختیځ ته یې د ۱۰۰ کیلو مترو په واټن له چین سره پوله لري. مهم ښارونه یې له کابل، کندهار، هرات، مزار شریف، او داسې نورو څخه عبارت دي. ددې هېواد وګړي لکه: پښتانه، تاجېک، ترکمن، هزاره، بلوڅ، ایماق، پشه یي، نورستاني او داسې نور دي.

د افغان ملي ځواکونو نښان
د افغانستان ملي حيوان
د افغانستان ملي مرغه
اولموس واليچيانا د افغانستان ملي درخته ده
ټوليفس ګيسنريانا د افغانستان ملي ګل

سیمې

لویدیځ افغانستان

ختیځ افغانستان

شمال لویدیځ افغانستان

شمال ختیځ افغانستان

سویلي افغانستان (کندهار، هلمند، زابل)
د افغانستان د تاريخ يوه ډيره لويه برخه ده، چي په زرګونو کلونو تاريخ لري او په دي سيمو ډير لوي باچاهان او تکړه خلګو دنيا ته سترګي راولغړولي لکه: احمدشاه بابا، ميرويس نيکه، ملا محمد عمر، حامد کرزي، او داسي نور..

یادونه

د افغان ځایونو نومونه په انګلیسي کي توپیر لري. د مثال په توګه، قوندز کیدای سي د کندز یا قندز په څیر ق بدل کړي.

په هغه څه چې باید وپوهېږي

په افغانستان کې ويونکي ژبې:

پښتو
بلوڅي
فارسی
هندی
دری
هزارګي

افغانستان پر ولایتونو ويشلي هيواد دي، چي هر ولایت يي ځان ته پلازمېنه او ولسوالیاني لري، او په هره ولسوالۍ کې د لوي پروژي د بنياد ايښودني پر وخت باید د ولایتي پلازمېنې څخه اجازه واخيستل سي. او که د مثال په توګه ولايت وغواړي چي په خپله سیمه کې د نړیوالي لارې په جوړولو کار پیل کړی، نو باید د پلازمېنې څخه اجازه واخلي.

د باميانو بودا د افغانستان يو ډير تاريخي ځاي دي، بت يي د طالبانو په دوران کې د منځه يووړل سو، او يادونه يي په لاندې ډول وي.

“

ما نه غوښتل چي د بامیانو بودا له منځه یوسم. په واقعیت کې یو شمیر بهرنیان ما ته راغلل او ویې ویل موږ غواړو چې د بامیانو د بودا د ترمیم پاته کار ترسره کړو کوم چې د بارانونو له کبله لږ خراب سوي دي. زه حیران پاته سوم، فکر مي وکي چي دا خلک د زرګونو انسانانو ژوند ته هیڅ درناوی نلري - هغه افغانان چې له لوږې مړه کیږي، مګر د غیر ژوندۍ شیانو لکه بودا په اړه اندیښمن دي. دا راته خورا ناوړه عمل ښکاره سو. له همدې کبله ما د بودا د ویجاړولو امر وکړ. که دوی د بشري کار لپاره راغلي واي، ما به هیڅکله د بودا بوت د ویجاړيدو حکم نه واي ورکړی

”

—ملا محمد عمر

د اوسني افغانستان جغرافيايي موقعيت

د افغانستان شمال او سوېل لوېديځ ډېرې وچې او هوارې سيمې لري او سوېل کې يې د پاکستان پولې ته نږدې شګلنې دښتې پرتې دي.افغانستان په ختيځ او سوېل کې له پاکستان سره ٢۴٣٠ کيلو متره ، په لوېديځ کې له ايران سره ٩٣۶ کيلومتره ، په شمال لوېديځ کې له ترکمنستان سره ۷۴۴ کيلومتره ، په شمال کې له ازبکستان سره ١٣٧ کيلومتره ، په شمال ختيځ کې له تاجکستان سره ١٢٠۶ کيلومتره او چين سره د ٧۶ کيلومترو په اوږدوالي پوله لري. افغانستان د ۶۵٢٨٦۴ کيلومتر مربع مساحت په درلودو سره په سيمه کې له چين، ايران او پاکستان څخه وروسته څلورم ستر هېواد دى. دغه هېواد د واحدونو له پلوه پر ٣۴ ولايتونو او ٣٩٨ ولسواليو وېشل سوي دى.

ښارونه

کابل: د افغانستان په ختیځ کي پروت دي او ددي هیواد پلازمېنه ده.

کندهار: د افغانستان په جنوب کې يو ښار دی، او اوسمهال د يو ډير امنیتي ښار په نوم هم پيژندل سوي.

هرات: د افغانستان په لویدځ کې موقعیت لري، چې یو صنعتي او کلتوري ښار ګڼل کېږي.
بامیان: د افغانستان تاریخی ولایت دي
غزني:په جنوب ختيځ کي د کابل او کندهار تر منځ پروت دي.
مزار شریف: د يو ښکلی زيات لرونکي دي، او تاجکستان ته د تګ لاره هم ددې ښار څخه ده.
کندوز: د افغانستان يو مهم ښار دي چي په شمال ختیځ کي موقعیت لري، او د تاجکستان هيواد سره لويه پوله لري.

خوراک

قورت يو ډول لبنيات خواړه دي، چې په افغانستان، پاکستان، ايران، ترکيې او تاجکستان کي موندل کېږي دا په پخواني وختونو کې د منځنۍ آسیا مهم خوراکونه وه دي خوړو ډير زيات خوښونکي لرل چي ډېرې يي افغانان او ايرانيان وه